Behandelingsmethodes en "Disclosure" (bekendmaking)

In verband met Sastaa’s beleid van een volledig aangeven van edelsteenbehandelingen, de wens om onze klanten te informeren en op de hoogte te houden van de internationale ontwikkelingen, hierbij een overzicht van behandelingsmethodes van saffier, robijn en smaragd.

Photo courtesy of Arte d'Oro

Omdat hoge kwaliteit kleuredelstenen in de natuur redelijk zeldzaam zijn, worden ze al lange tijd behandeld om de beste kleuren naar voren te brengen. Bepaalde insluitsels worden tot (bijna) onzichtbaar verspreid.

De meest gebruikte behandelingsmethode voor korund is een warmtebehandeling die bij de edelstenen hun kleur en/of zuiverheid verbeterd. Ruim 90% van alle SAFFIEREN en ROBIJNEN zijn warmtebehandeld. Warmtebehandelde saffieren en robijnen zullen hun kleur en zuiverheid behouden zolang de edelsteen bestaat. Sinds 2002 zijn beryl-behandelde korunden ook verkrijgbaar op de internationale markt. Beryl-behandelde korunden komen in de volgende kleur variëteiten voor: geel tot goudgeel, oranje tot oranje-roze (padparadscha-kleur) en oranjebruinrood (‘whiskey”-kleur). De kleur verzadiging varieert van lichte tot sterke kleuren. Beryl-behandelde korunden vertonen de zelfde eigenschappen in algemeen gebruik en bij verwerking in sieraden als de traditioneel warmte-behandelde stenen, b.v. geen kleurverandering in zonlicht of bij contact met chemicaliën. Maar als de steen kleiner geslepen moet worden (meer dan 25%) bestaat de mogelijkheid dat de rand weggeslepen wordt waardoor de kleur zou kunnen veranderen.

Door de eeuwen hebben edelsteenhandelaars olieën en harssen gebruikt om de scheurtjes in SMARAGDEN minder zichtbaar te maken. Tegenwoordig worden smaragden die slechts behandeld zijn met kleurloze olie, b.v. cederhout olie, vaak als "onbehandeld" beschouwd. Er is op dit moment een overeenkomst dat de behandelingsmethodes voor smaragd verdeeld worden in twee categorieën: natuurlijke middelen tegenover kunstmatige middelen. Natuurlijke middelen zijn olieën en harsen, als b.v. Canadese balsem en cederhout olie. Hoewel natuurlijk en begunstigd door puristen, zijn deze oliën niet tegen de tand des tijds bestand. Er is altijd een eventuele uitdroging en lekkage van de olie. De steen zou weer behandeld moeten worden. Daarom heeft men in de handel kunstmatige middelen onwikkelt, die langer goed blijven: synthetische hars als Opticon (merknaam) die in de scheurtjes van de steen loopt om een veel egaler insluitselbeeld te creëren.

Door de verbetering van behandelingsmethodes en algemene toepassing daarvan in de laatste 20 jaar is het bijna onmogelijk om wat betreft commerciële kwaliteit kleuredelstenen nog onbehandelde stenen te vinden. De International Colored Gemstone Association (ICA) heeft daarom een systeem van codes bedacht waarmee aangegeven wordt of en op welke wijze een edelsteen behandeld is. Het is de verantwoordelijkheid van de verkoper van edelstenen bij verkoop alle informatie die betrekking heeft op behandelingen van natuurlijke edelstenen bekend te maken, i.e. elke behandeling, behalve slijpen en polijsten, die het uiterlijk (kleur, zuiverheid), duurzaamheid of verkrijgbaarheid van een edelsteen verbetert.

De volgende codes worden internationaal toegepast (ICA besluit 18 juli 1997):

N(None)Natuurlijke edelsteen welke niet behandeld is.E(Enhanced)Behandelde natuurlijke edelsteen; de verschillende soorten van behandelingen staan in de onderstaande tabel gespecificeerd.Edelsteen soortCodeBehandelingsmethodeAdviesSaffier RobijnE of H Enhanced or Heat-treatedWarmtebehandelingVermijd extreme hitte, soldeervoloeistof en afbijtsmiddel met boraxSaffierABeryl-behandelingIdem. Opnieuw slijpen vermijdenSaffier/RobijnUDiffusiebehandelingOpnieuw slijpen of polijsten vermijdenSmaragdE or O Enhanced or OiledOpvullen van barsten met kleurloze, niet uithardende middelen (b.v. olie, parafine)Vermijd temperatuur verandering, hitte en zuren, stoom, chemicaliën en ultrasoonD DyedVerven of beitsen (b.v. kleurolie)Idem.I InfillingOpvullen van barsten met kleurloze, synthetische uithardende middelen (b.v. Opticon)Idem. Na overslijpen kan een nieuwe behandeling nodig zijn

*Diffusiebehandelde saffier is van oorsprong (bijna) kleurloze saffier die een mooie diep blauwe kleur krijgt door de steen in een jasje van ijzer en titanium te pakken, en daarna de steen 600 uur in 2000 graden C te verhitten. Daardoor dringen gesmolten elementen van ijzer en titaniun in de oppervlakte van de saffier en vormen een 0,4 mm dun laagje blauw in de "schil" van de steen. De opniew gepolijste steen lijkt dus op een top kwaliteit korenbloem blauwe saffier, maar indien hij verder geslepen wordt, zal het blauwe laagje verslepen worden en hij zal weer (bijna) kleurloos tonen. Diffusiebehandelde saffier kunnen geïdentificeerd worden in een bad van methyleeniodide. Zolang ze niet geslepen worden, zal de kleur blijven.

N.B. Als er een lot (meestal) 7x5mm of 8x6mm ovale Sri Lanka saffier wordt aangeboden welke (bijna) allemaal ongeveer gelijk van kleur zijn, is het verstandig om deze stenen eerst te laten testen door een edelsteenkundige voordat er wordt gekocht. De prijs van diffusie behandelde saffier kan 10 x lager liggen dan "the real thing".